Wie neemt de beslissingen als u dat niet meer kunt?

Als u zelf niets regelt op het moment dat u het nog kunt, geeft de wet een aantal regelingen om er toch voor te zorgen dat namens u gehandeld kan worden, namelijk: curatele, bewind en mentorschap. De rechter beslist over het instellen van deze maatregel. Bewindvoerders en curatoren moeten hun handelen jaarlijks verantwoorden tegenover de rechter. Sommige handelingen hebben bewindvoerders en curatoren zelfs de voorafgaande goedkeuring van de rechter nodig.

Een belangrijk kenmerk van deze wettelijke regelingen is dat het kwaad al is geschied. Een simpel voorbeeld: moeder is dement, zij moet worden opgenomen in een verzorgingshuis en haar huis moet worden verkocht. Moeder kan haar handtekening niet meer plaatsen onder de koopovereenkomst en bij de ondertekening van de akte op het notariskantoor kan ze al helemaal niet meer aanwezig zijn. Wie mag dan de handtekening namens moeder plaatsen?

Als moeder geen levenstestament of algemene volmacht heeft opgemaakt, kan niemand de handtekening namens moeder plaatsen ook niet als alle familieleden het eens zijn met de verkoop. Er zal een procedure bij de Rechtbank moeten worden opgestart waarin aan de rechter wordt verzocht om een bewindvoerder of curator te benoemen. Deze procedure vindt vaak plaats onder tijdsdruk want in genoemd voorbeeld wil de koper natuurljik snel in zijn nieuwe woning en in de koopovereenkomst is een termijn afgesproken. Moeder riskeert een ingebrekestelling en een boete als niet op tijd de afspraken worden nagekomen. De procedure wordt vaak als lastig en pijnlijk ervaren.

Als moeder wel een levenstestament of algemene volmacht heeft opgemaakt, liggen de zaken volledig anders. Moeder heeft namelijk voor de situatie dat ze door ziekte of een ongeval niet meer zelf kan handelen bij de notaris een akte laten opmaken. Ze heeft de regie in eigen handen maar laat de uitvoering over aan een ander.

Algemene volmacht of levenstestament; het verschil

In een algemene volmacht wordt vastgelegd dat alle denkbare rechtshandelingen door een door u aan te wijzen persoon kunnen worden verricht. U kunt daarbij denken aan het verkopen en leveren van het woonhuis, het beheren van uw bankrekeningen zodat betalingen kunnen plaatsvinden en het doen van schenkingen.

Ook kan de akte wensen een medische paragraaf bevatten, bijvoorbeeld: een medische behandelingsvolmacht, een niet-behandelverklaring of een behandelgebodsverklaring. Houd er wel rekening mee dat deze vastgelegde wensen niet altijd leidend zijn; een arts of zorgverlener is niet altijd gebonden aan medische wensen. Dit geldt bijvoorbeeld voor euthanasie. Maar hier geldt het credo: beter iets geregeld, dan niets geregeld. Wilt u zaken op dit vlak vastleggen, dan kunt u hierover het beste overleg voeren met uw arts.

Ook kan een social media paragraaf worden opgenomen in de akte. Wat moet er gebeuren met de internet profielen, hoe zit het met de wachtwoorden?

Als u ondernemer bent, stelt u zich dan eens voor wat er gebeurt als u langere tijd niet op de zaak kan komen. Wie gaat uw bedrijf leiden?

De aanduiding voor een dergelijke uitgebreide algemene volmacht wordt ook wel levenstestament genoemd. Het verschil zit hem in ieder geval in de registratie. Het feit dat een levenstestament is opgemaakt, wordt ingeschreven in een centraal register. De inhoud uiteraard niet.

Wie wijst u aan als gevolmachtigde?

Steeds geldt dat de gemachtigde moet handelen in uw belang. Als gevolmachtigde kunnen worden aangewezen één of meer kinderen, een andere vertrouwenspersoon of professionele deskundige.

In de volmacht wordt opgenomen vanaf welk moment de gevolmachtigde namens u mag handelen. De bedoeling zal zijn “vanaf het moment dat het gewenst is”. Maar wie bepaalt dat moment? Een mogelijkheid is dat pas gehandeld mag worden nadat een arts heeft vastgesteld dat u het zelf niet meer kan. In de praktijk kan het verkrijgen van deze verklaring lastig zijn. Er kan ook gekozen worden voor directe inzetbaarheid van de volmacht, in het vertrouwen dat hij pas wordt gebruikt als het noodzakelijk is.

Een gevolmachtigde hoeft geen verantwoording af te leggen aan de rechter. Voorafgaande goedkeuring van de rechter is dus ook niet aan de orde. Uiteraard is het mogelijk om zelf het toezicht in te bouwen in de algemene volmacht of het levenstestament. U benoemt dan zelf een toezichthouder.

Uw voorkeur?

Het regelen van de zaken buiten de rechter om, verdient om meerdere redenen dus de voorkeur!

Het is misschien niet prettig om na te denken over mogelijke wilsonbekwaamheid, maar wel noodzakelijk. Stel uzelf de vraag “stel dat mij gisteren iets was overkomen waardoor ik vandaag niet meer kan handelen, welke problemen levert dat op en is er een goede oplossing?”